در سالهای اخیر، موضوع مهاجرت و پناهندگی به یک موضوع اساسی در گفتگوهای جهانی تبدیل شده. به همین دلیل، کشورها در تلاش هستند تا راه حل‌های مؤثری برای رفع نیازهای پناهندگی و مدیریت جریان‌های مهاجرت را پیدا کنند. همکاری انگلیس با رواندا، با هدف تسهیل رسیدگی به پناهندگی و اسکان مجدد، موضوعی است که مورد بحث و چالش‌های حقوقی قابل توجهی قرار گرفته است. در این مقاله به پیچیدگی‌های این همکاری و پیامدهای گسترده‌تر آن می‌پردازیم.
زمینه: توافق همکاری پناهندگی بین انگلیس و رواندا
همکاری پناهندگی بین انگلیس و رواندا به عنوان بخشی از همکاری مهاجرتی و توسعه‌ی اقتصادی (MEDP)، در آپریل سال 2022 توسط دولت انگلستان اعلام شد. تحت این ترتیب، افرادی که به صورت غیر قانونی وارد انگلستان شده‌اند و درخواست پناهندگی دارند، برای پردازش به رواندا منتقل می‌شوند. در نتیجه، رواندا به آنها پناهندگی یا اقامت دائم می‌دهد. افرادی که طبق مفاد این تعاهد نامه به رواندا منتقل می‌شوند نمی‌توانند از کشور اخراج شوند، مگر اینکه در شرایط محدود و شدید توسط دولت بریتانیا تصمیم گرفته شود که به انگلیس بازگردانده شوند.
دولت انگلیس اعلام کرده که این رویکرد با هدف جلوگیری از مهاجرت غیر قانونی و ساده‌سازی مراحل پناهندگی است.
جدول زمانی
2022
- 14 آپریل
بوریس جانسن، نخست وزیر انگلستان، طرحی را برای دیپورت افراد به رواندا اعلام کرد. این طرح برای افرادی اجرا خواهد شد که به صورت غیر قانونی با قایق‌های کوچک وارد انگلستان می‌شوند تا پناهندگی بگیرند.
این اعلان نشان دهنده‌ی بنیان‌گذاری همکاری مهاجرتی (MEDP) بین دولت بریتانیا و دولت رواندا است. به عنوان بخشی از MEDP، بریتانیا و رواندا وارد یک “توافق مشارکت پناهندگی” پنج ساله شدند (که در یک مذاکره موافقت نامه غیر تعهدی مشخص شده است).
- 14 ژون
اولین پروازی که پناهجویان را از بریتانیا به رواندا می‌برد، دقاقی قبل از پرواز لغو شد. دلیل آن دستور توقفی بود که لحظه‌های آخر از دادگاه حقوق بشر اروپا در استراسبورگ صادر شد. گفته می‌شود که هفت نفر در آن پرواز حضور داشتند.
- 4 اکتوبر
در یک کنفرانس برای حزب محافظه کار، سوئلا براورمن، که در آن زمان وزیر کشور بود، بیان کرد که دوست دارد یک تیتر در روزنامه‌ی تلگراف ببیند، که نشان دهنده‌ی یک پرواز به سمت رواندا باشد. او این را به عنوان رویا و هوس خود نام برد.
2023
- 7 مارچ
براورمن لایحه‌ی مهاجرت غیر قانونی را معرفی کرد و گفت که مطمئن است این لایحه با تعهدات بین‌المللی سازگار است. در این لایحه گفته شده که وزیر کشور مسؤولیت این را دارد که افرادی که به طور غیر قانونی وارد انگلستان می‌شوند، بازداشت شوند و به رواندا یا یک کشور سوم امن منتقل شوند. این افراد در ۲۸ روز اول بازداشت خود، اجازه درخواست وثیقه یا بررسی قضایی را نخواهند داشت.
- 20 جولای
وزارت کشور قصد داشت از توافق نامه‌ی انتقال برای جابجایی افرادی که سفرهای خطرناک به بریتانیا انجام می‌دهند و در سیستم پناهندگی بریتانیا “غیر قابل قبول” هستند، استفاده کند. بر اساس قانون مهاجرت غیر قانونی 2023، درخواست‌های پناهندگی افراد در صورتی از این تاریخ (20 جولای) بصورت غیر قانونی وارد شده باشند، غیر قابل قبول خواهد بود.
افرادی که وزارت کشور بریتانیا قصد انتقال آنها به رواندا را داشته باشد، پس از یک فرآیند اولیه‌ی انتخاب که بعد از ورود آنها به انگلستان انجام می‌شود، به مقامات کشور رواندا ارجاع داده می‌شوند.
- 15 نوامبر
دیوان عالی انگلستان سیاست رواندا را غیر قانونی اعلام کرد. آنها حکم دادند که ارزیابی مناسبی از ایمن بودن رواندا انجام نشده است. همچنین، دلایل قوی پیدا کردند که باعث شد به این باور برسند که پناهندگان اخراج شده در رواندا در خطر هستند و ممکن است وضعیت آنها در رواندا اشتباه تفسیر شود، یا ممکن است به کشور خودشان بازگردانده شوند تا با شکنجه‌های احتمالی روبرو شوند.
- 5 دسامبر
بریتانیا و رواندا توافق‌نامه‌ی جدیدی را برای پناهندگی امضا کردند تا به نگرانی‌های دیوان عالی رسیدگی کنند.
ترتیبات این تعهد نامه به بریتانیا اجازه می‌دهد افرادی که به دنبال پناهندگی در انگلستان هستند و یا بصورت غیر قانونی وارد کشور شدند را به رواندا منتقل کند. در نتیجه، رواندا به آنها پناهندگی یا اقامت دائم می‌دهد. افرادی که طبق مفاد این معاهده به رواندا منتقل شوند نمی‌توانند از کشور اخراج شوند، مگر اینکه در شرایط محدود و شدید توسط دولت بریتانیا تصمیم گرفته شود که به انگلیس بازگردانده شوند.
طبق گفته‌ی دولت بریتانیا، تعهد نامه‌ی جدید تضمین می‌کند که افرادی که به رواندا منتقل می‌شوند در خطر بازگردانده شدن به کشوری قرار نخواهند گرفت که زندگی یا آزادی آنها در معرض خطر باشد، قرار نمی‌گیرند.
- 6 دسامبر
دولت بریتانیا لایحه ایمنی رواندا (پناهندگی و مهاجرت) را برای لغو حکم دیوان عالی منتشر می‌کند. این لایحه که رواندا را ایمن اعلام می‌کند، همچنین با هدف جلوگیری از توقف انتقال پناهجویان به شرق آفریقا توسط استراسبورگ (دادگاه اروپایی حقوق بشر) است.
2024
- 1 مارچ
به گفته‌ی اداره حسابرسی مالی انگلستان، برنامه‌های ارسال پناهجویان به رواندا، برای 300 نفر اول که توسط دولت انگلستان اخراج می‌شوند، هزینه‌ی 1.8 ملیون پوند برای افرادی که مالیات پرداخت می‌کنند، خواهد داشت. بر اساس ارقام منتشر شده به اداره حسابرسی مالی، هزینه‌ی کلی این طرح بیش از نیم میلیارد پوند است. حتی اگر بریتانیا هیچ شخصی را به رواندا منتقل نکند، ریشی سوناک، نخست وزیر انگلستان، قرارداد 5 ساله‌ی را امضا کرده است که بابت آن 370 ملیون پوند از جیب عمومی پرداخت خواهد شد.
- 22 آپریل
لایحه‌ی ایمنی رواندا (پناهندگی و مهاجرت) تصویب شد. افرادی در پارلمان بارها این قانون را با یک سری اصلاحات مسدود کرده بوندند، اما در نهایت عقب نشینی کردند. این به این معنی است که لایحه به قانون تبدیل خواهد شد.
تصویب این لایحه به این معنی است که دولت انگلستان می‌تواند وارد فاز نهایی برنامه ریزی عملیاتی شود تا پروازها را به سمت رواندا آغاز شود. در نتیجه، آنها پیشگام پاسخ جدیدی به چالش جهانی مهاجرت غیرقانونی خواهند بود.
برنامه‌های عملیاتی قوی در دست انجام هستند تا اطمینان حاصل شود که اولین پرواز به رواندا ظرف 10 تا 12 هفته انجام شود و چندین پرواز دیگر نیز بعد از آن انجام شود.
- 25 آپریل
چارلز سوم، پادشاه بریتانیا، با قانون اساسی طرح نخست وزیر ریشی سوناک برای ارسال پناهجویان به رواندا موافقت کرد.
این به این معناست که لایحه‌ی ایمنی رواندا (پناهندگی و مهاجرت) اکنون به قانون تبدیل خواهد شد.
هزینه‌های همکاری پناهندگی بین انگلستان و رواندا در سال 2022/2023
وزارت کشور انگلستان مجموعاً 140 میلیون پوند به عنوان بخشی از مشارکت مهاجرت و توسعه اقتصادی (MEDP) در سال مالی 2022/2023 به دولت رواندا پرداخت کرده است. پرداخت هزینه به صورت زیر بوده:
- سرمایه گذاری اولیه 120 ملیون پوندی در صندوق تحول اقتصادی و یکپارچگی (این صندوق به عنوان بخشی از MEDP ایجاد شد)
- پیشپرداخت جداگانه 20 ملیون پوند به دولت رواندا برای حمایت از هزینه‌های اولیه تنظیم مدارک پناهندگی در چارچوب MEDP
الان چه اتفاقی داره میوفته؟
دولت انگلستان آماده ارائه اولین پرواز به سمت رواندا است و تیم‌‌ها با سرعت برای آماده‌سازی در حال کار هستند. این شامل موارد زیر است:
- قرار دادن یک فرودگاه در حالت آماده‌باش و رزرو جایگاه‌های خاص هواپیماهای چارتر
- افزایش ظرفیت فضاهای بازداشت به 2200 نفر
- آموزش 200 کارمند اختصاصی و آماده برای رسیدگی سریع به ادعای پناهندگان
- 25 دادگاه توسط قوه قضاییه در دسترس برای برخورد سریع و قاطع با هرگونه پرونده‌ی قانونی
- آماده سازی 500 نفر با مهارت بالا برای هدایت مهاجران غیر قانونی به رواندا و آموزش 300 فرد دیگر در هفته‌های آینده
